Bemvindo 



Hiii, ha'u  Fifa Quintao, ha'u estudante iha universidade Nasional Timor-lorosa'e (UNTL), ha'u foti informatika no agora ha'u iha semester V . Maibe iha ha'u nia  pagina blog ida ne'e ha'u hakarak fahe informasaun ida kona-ba Moras Mear maske ha'u laos parte mediku ninian maibe ida ne'e hanesan konhesimentu ki'ik ida  ne'ebe ha'u hakarak fahe ba maluk sira hotu.


Hatene Moras Mear?

Moras mear sai hanesan moras ida ne'ebe sempre akontese ba ema hotu-hotu  iha kada tinan. Maluk sira hakarak hatene saida  mak Moras Mear ne'e lolos? Moras mear hanesan prosesu isin nian ne'ebe hasa'i lian makas husi canal respiratotio (ou iha lian indonesia karik Saluran pernapasan) ho tan liu husi aten (pulmoes).

Moras ne'e afeita tamba ita ninia canal respiratorio halo respirasaun la normal no moras ne'e mai husi bakteria no virus sira iha ita nia moris lor-loron.Moras Mear ne'e fahe ba parte rua: Mear produtivo no Mear non- produtivo.

A. Mear Produtivo 

Mear produtivo mak kondisaun mear ida ne'ebe iha mear tasak ou mear  to'o hasa'i nia mear tasak. Mear tasak ne'e hasai bele mai husi inus ou bele  mos  husi  esofagu ne'ebe mai husi ita nia aten(pulmoes). Ida ne'e akontese ho funsaun atu hasai esofagu husi mear ne'e rasik hodi nune'e labele sata netik canal respiratorio. Tuir mai iha sei hare kondisaun hirak ne'ebe halo moras mear ne'e akontese :

 Infeksaun Virus

wainhira kona common cold, mear ne'e bele mai hamatuk ho kedas tamba afeita husi virus ne'ebe boot. wainhira ita halo imunizasaun la kompletu mak sei hafasil virus kona mai ita ema ho lalais. Mear ne'e biasa akontese wainhira mear tasak belit hela iha kakorok.

Infeksaun Bakteria

kauza Mear tuir mai mak infeksaun ne'ebe akontese ba canal respiratorio no aten (pulmoes).Iha mear tasak ne'ebe wainhira mear bele mos identifika katak ne'e sinal-sinal  atu akontese moras  hanesan Pneumonia, bronchitis, sinusits ou bele mos TBC.

Moras aten (pulmoes) ne'ebe kleur ona 

Moras aten ne'ebe kleur los ona ou bele dehan kronik los ona sei hamosu mear ne'ebe tasak.

GERD

GERD babain akontese wainhira ita toba. GERD sei hamosu mear ida ne'ebe wainhira acido gastrico (asam lambung) sa'e ne'neik  ba iha  parte kakorok nian.

Inus Metin

Ema barak mak hatete dehan mear mak halo inus metin ne'e mosu. Maibe, lolos ne'e inus metin ne'e rasik mak hamosu mear ne'e. Fluido (cairan) ne'ebe iha inus ninian mak sei tun ba esofagu no husi ne'e mak sei akontese mear.

Fuma

Habitos fuma mos sei hamosu moras Mear. Wainhira sigaru nia suar tama ba iha ita nia laran no canal respiratorio sei hasai lodo (lendir) no ikus mai sei hamosu mear.


B. Mear Non- Produtivo ( la iha mear tasak)

Mear non-produtivo hanesan mear ne'ebe la hasai mear tasak maibe mear ne'ebe maran baibain ema hanaran mear ne'e " Mear Maran ". Tipu mear ida ne'e akontese wainhira moras inus metin komesa atu hotu ona. Rai rahun no fuma mos sai hanesan impaktu primeiro   akontese mear maran ida ne'e. Tuir mai sei iha impaktu seluk ne'ebe kauza Mear maran :


Infeksi Virus

Hanesan mos ho mear produtivo, mear non- produtivo ne'e mx akontese tamba iha infeksaun virus ne'ebe tama ba iha ita nia laran. Maibe mear maran ne'e babain akontese wainhira Common cold atu hotu ona no nia sei dura to'o semana ida ou liu. Mear maran ne'e sei hamosu mear makas iha tempo kalan.

Alergia 

Wainhira ita alergia ba Rai rahun, sigaru suar  no poluisaun atmosferika mak sei afeita moras mear. kondisaun ne'e sei fo impaktu boot wainhira mear maran ne'e akompanha ho inus metin.

Aimoruk sira

Mear akontese laos hetan impaktu deit husi rai rahun sira deit maibe mear mos akontese bele mai husi aimoruk sira hanesan aimoruk  ran as (ou babain bolu Darah tinggi) ezemplu ACE inhibitor, bele hamosu mos mear non produtivo ida ne'e.

ASMA

Tamba sira mai hotu husi canal respiratorio, mear bele sai hanesan impaktu ida hodi akontese moras ASMA.

Canal Respiratorio ne'ebe Bloqueia

Wainhira Canal respiratorio bloquado tiha ho buat seluk hanesan hahan ou ita tolan sala buat ruma bele afeita moras  mear. Moras mear maran ne'e bele akontese mos wainhira ita naran han hahan no hemu aimoruk la tuir regra.



Infeksaun virus bele dehan sai hanesan impaktu primeiro atu akontese mear entretanto mear produtivo ou non-produtivo. Aimoruk ne'ebe atu hapara netik mear laos aimoruk hanesan Antibiotika ne'ebe dalabarak ema fiar.Sei fo efeksaun hanesan muta, laran sae no kabun moras wainhira ita konsumu aimoruk antibiotika la tuir regra. Bakteria diak mos bele lakon/mate  wainhira ita konsumo antibiotika.

Ne'eduni maluk sira kuidadu an ba husi moras mear. ha'u labele fo informasaun klaru oinsa atu kura tamba ha'u laos ema mediku ida maibe atu prevene ita sei prevene ho maneira simples hanesan labele fuma, hamos uma no fatin seluk ruma karik tenki uja masker no ikus liu prepara hahan ou atu han buat ruma tenki fase liman ho sabaun uluk .


 Obrigado  ba Maluk sira ne'ebe  vizita ona ha'u nia pagina!!! bjs e abc.
 









        



Komentar

  1. Waaahhhh😲😲😲.....

    Doble job


    IT sekalian dokter.😊😊😊

    kontinua nafatin fahe informasaun seluk...

    ABC...😊😊😉😉😉

    BalasHapus
    Balasan
    1. thank you maun for visit my page, i appreciate it

      Hapus
  2. Obrigado ba Info.
    Hau hanoin informasaun ida nee diak no belê prevene moras mear nian.

    BalasHapus
  3. Obrigada barak bin Fifa.
    Agradese tebes ba bin Fifa nia kriatividade furak tebes ida-ne'e. Suporta nafatin bin 100%. Ami orgullu tebes hein bin Fifa share tan informasaun seluk😍.
    God bless you! 🙏

    BalasHapus
    Balasan
    1. ola @vilis,
      Obrigada mos tamba bele asesu ona iha blog ida ne'e, espera bele aprende netik buat ruma.bjs & God Bless You too

      Hapus
  4. Obrigada ba info.
    Mai hau sei konfojaun ituan konaba moras TB no TBC mais ou menus ( TB no TBC) ne relasaun ou lae ??

    BalasHapus
    Balasan
    1. ola , tuir informasaun ne'ebe hau hetan, Tb ka TBC mak babain ema hanaran nu'udar moras tuberculosis, entaun signifika laiha diferensia ba liafuan rua refere.

      Hapus
  5. Atu Kuran né oin Sá mear Maranhão né

    BalasHapus

Posting Komentar